Pljevaljske novine web portal
Povezane vijesti
Ljubomir Ljubiša Komarica, nakon tri decenije u Švedskoj isčekuje povratak
Iako živi u Švedskoj već 30 godina još se nije privikao na njihov način života. Iz Pljevalja je otišao prije 40 godina na studije, ali kaže, da naš mentalitet nikada ne bi dao za švedski. Živi u gradu Sevsju, od 120 hiljada stanovnika, i ističe da život na zapadu nije sjajan kako se nama ovde čini. Radi i po 12 sati. Šveđani su precizni i disciplinovan narod koji poštuje zakone ali su hladni komšijski odnosi, ne druže se mnogo i nisu spremne da priteknu u pomoć kao u zavičaju.
– Ovde si zaštićen od komšije, a tamo te zakon štiti. Kada sam došao Šveđani su me dobro prihvatili jer su tast i tašta već živjeli u Švedskoj. Družim se sa našim ljudima kao i Šveđanima ali nemam previše vremena za druženje, koje je većinom petkom u restoranima – kaže Ljubomir Ljubiša Komarica (1957) koji je završio Višu ekonomsku školu u Novom Sadu, napustio državni posao i sa bivšom suprugom otišao za Švedsku. Ponosan je na sinove Danijela i Sašu koji su oženjeni Šveđankama i koji su mu podarili četvoro unučadi: Ameliju, Anju, Andreja i Hejli Jusefin. Prije šest godina upoznao je sadašnju suprugu Isabel, Čileanku koja voli da dolazi u Crnu Goru a od bivše se razveo „jer je svako krenuo svojim putem“.
Ljubiša svaki godišnji odmor iskoristi da dođe u Pljevlja u posjetu devedesetrogodišnjem ocu Miloradu i sestrama.
Prisjećajuči se djetinjstva i srednjoškolskog perioda Ljubiša kaže da je to bilo srećno vrijeme kada se nije gledalo ko je bogat, a ko siromašan.
– Nedostaje mi moja kasaba i zelenilo koje je uništeno izgradnjom. Kada odem u penziju volio bih da se vratim da živim u Crnoj Gori ili u Srbiji – ističe Ljubiša hvaleći pravno dobro uređenu kapitalističko- socijalističku državu – gdje su zaštićena djeca, starci i žene na jednoj, a kapital, na drugoj strani a koja je, smatra, za naše ljude idealna država jer volimo da radimo i poštujemo zakone.
Švedska ima preko 400.000 kvadratnih kilometara, podijeljenaje na 280 opština i 25 regiona, a ima najveći parlament u Evropi sa 349 poslanika. Ljubiša je do prije tri godine bio aktivan političar, član Desničarske stranke koja ima 44 mjesta u Skupštini, bio je odbornik u opštini i srezu, a prestao je zato što smatra mlađima treba dati šansu. Ljubiša je bio aktivan i na studijama (u fakultetskim i omladinskim organizacijama, atletika, pokrajinski sudija u košarci, putovanja sa ferijalnim savezom) i u Švedskoj u tri srpska udruženja opštinskom, sreza Jenceping.
Ljubiša ima stalno zaposlenje u fabrici kuća. Šveđani se kreditno zaduže i čitav život otplaćuju kuću u kojoj žive i to su od davnina drvene kuće, pa ih ima starih i do dva vijeka. U zemlji bogatoj šumom kuće su većinom građene od borovog drveta i nemaju više od četiri sprata.
– Za ove kuće koje su ovde u Crnoj Gori procijenjene na 100.000 evra ne bih dao ni 30.000 evra jer je izolacija slaba, a ventilacija takođe nije dobra. U Švedskoj je 30 cm debljina zida, izolacija 22 cm od kamene vune – naglašava Ljubiša i objašnjava da se u Švedskoj drvo danas prerađuje u brikete ili pelet, zatim mali dio loži se u kamine. Pojedine opštine su zabranile upotrebu drveta za grijanje dok je upotreba ugalja zabranjena. Sunce se koristi kao pomoćno sredstvu za grijanje gdje se upotrebljavaju razne kombinacije – sunce, pele i vazduh. Struju dobijaju iz nuklearnih centrala, hidrocentrala i vetrenjača i imaju stalne pritiske iz EU da ppovećaju cijene.
Ljubiša kaže da u njegovom gradu nemaju daljinsko grijanje i da svaka kuća ima svoju peć preko koje se grije čitav prostor. Najeftiniji način grijanja je upotreba zemljanih pumpi, koje se postavljaju na dubini od 50 do 150m, i peći na struju. Za takav način grijanja potrebna je dozvola komšija, jer se vrši kopanje. Za kuću od 150 kvadrata Ljubiša izdvaja mjesečno oko 400 evra za dadžbine.
Od plate koja je 2.500 evra može solidno da živi. Radi prekovremno da bi mogao da priušti sebi i porodici lagodniji život – godišnji odmor, izlazak u restoran, sa unučićima da prošeta.
Najbolje plaćeni posao u Švedskoj imaju rudari čija je plata od 3.500 do 5.500 evra (a zbog malog broja zainteresovanih radnika i uslova rada – rudari rade sedam dana odvojeni od porodice pa isto toliko odmaraju), armirači imaju platu 5.000 evra, a najslabije su plaćeni ugostitelji – oko 1.300 kao i čistači 1.200 evra. Plata premijera države je 14.000, a direktora telekomunikacija 28.000 evra.
Ljubiša smatra da ulazak Švedske u EU nije donio značajnije benefite. Od 25 milijardi kruna koje uloži 12 se vraća nazad Švedskoj od čega četiri miliona ide za baltičke zemlje. U Švedskoj je 250.000 socijalnih slučajeva, dok je nezaposlenost osam odsto. Agencije za zapošljavanje su danas rasporostranjene u Švedskoj, kaže Ljubiša, koji takav način zapošljavanja naziva trgovinom ljudima pošto Agencije iznajmljuju radnu snagu.
– Velika je razlika između onih koji su se brzo obogatili. Mlađa generacija se brzo bogati trgujući akcijama na berzi. To su ljudi između 35 i 40 godina koji žive luksuznijim životom. Velika je konkurencija ljudi sa strane koji su došli iz Iraka, Sirije koji nemaju svoje države, bave se trgovinom. Tako za Švedsku veliki problem predstavljaju izbjeglice. Mladi napuštaju Švedsku ne zbog novca, već zbog avantura. Navikli da putuju, odlaze u Tajland, Kina, Japan, Australiju. Po prošlogodišnjem popisu oko 70.000 mladih napustilo je Švedsku, iznosi podatke Ljubiša koji je kao aktivan političar bio upućen u sve sfere života Švedske.
Ljubiša ističe da ljudi zbog mirnijeg načina života i zbog manje stresa odlaze da žive na selo. ????Razlika je da li čovjek živi od poljoprivrede ili samo živi na selu. Za djecu koja žive na selu organozovan je prevoz do škole.
– Danas je veliki problem u Švedskoj školstvo. Poslednjih 20 godina veliki je broj ljudi koji su doselili a i natalitet je kod Šveđana povećan. Nedostaju škole, nastavnici, familje žive u „pretrpanim“ kućama, jer po švedskom zakonu svako dijete treba da ima , ističe Ljubiša.
U Švedskoj su ljeta duga, kaže, dok zimi noć traje tri sata. Čovjek se, kaže, navikne da legne dok je još sunce, a ujutru ga opet sunce budi. Ali na hranu se teško navikao zbog kombinacije slano- slatkih ukusa.
Kada posmatramo sa strane život u inostranstvu čini se idealan, ali nakon razgovora sa Ljubišom vidi se da ako su veća primanja veći su i izdaci u toj sredini, i da bi čovjek živio normalno potrebno je da radi prekovremeno. Da novac ne može nadoknaditi sve u životu pokazjuje Ljubišin primjer i odluka da kada bi ponovo birao životni put ne bi otišao u Švedsku i želja da penzionerske dane provede među svojim narodom.
S.Z.
Tekst objavljen u PV novinama u julu
