Pljevaljske novine web portal
Povezane vijesti
Piše: Vidoje Despotović
Ove godine, 1. decembra, borci i građani Crne Gore obilježavaju 80 godina od poznate Prvodecembarske pljevaljske bitke, najveće bitke u 1941. godini protiv fašizma u Evropi. Bila je to bitka za oslobođenje pljevaljskog kraja, ali i šireg prostora Sandžaka i Istočne Bosne, kao i radi prihvata Vrhovnog štaba i partizanskih jedinica koje su se, pod pritiskom njemačkih jedinica, morale povući sa prostora Užičke republike. Cilj napada Crnogorskog partizanskog odreda, jačine oko 4.000 boraca, bio je oslobođenje grada i razoružanje pripadnika italijanske divizije “Pusterija”, sa oko 2.000 vojnika, i sa isturenim jedinicama divizije u Bijelom Polju, Prijepolju, Priboju, Rudom i Čajniču. Okupatorske jedinice u ovim gradovima bile su utvrđene i zbog očekivanja napada partizanskih snaga u zimskom periodu. Crnogorski partizanski odred za operaciju u Sandžaku imao je 3.690 boraca. Komandant je bio Arso Jovanović, a odred je imao 9 bataljona. Zapovijest za napad i raspored snaga izdat je na Njegovuđi. Po prelasku Tare 28. novembra, odredu se pridružila Pljevaljska partizanska četa, jačine oko 170 boraca i seoske partizanske čete, te dio ljudstva kao vodiči i poznavaoci terena, rasporeda snaga i objekata u gradu. Seoske partizanske čete obezbeđivale su kretanja italijanskih snaga ka Pljevljima iz pravca Bijelog Polja, Prijepolja, Rudog i Čajniča. Narod i već formirani norodnosolobodilački odbori radili su na prihvatu i smještaju partizanskih snaga i obezbeđenju hrane i prenosa ranjenika. Odred se, po prelasku Tare, podijelio na dvije kolone, za napad na Pljevlja. Istočna kolona, sastava: Lovćenski bataljon, komandant Pero Ćetković, bataljon “Peko Pavlović”, komandant Stanko Kovačević, Komski bataljon, komandant Jagoš Rabrenović, Jezero-šaranski bataljon, komandant Dušan Obradović i bataljon “18. oktobar”, komandant Vaso Jovanović, sa zadatkom da napad na grad izvrši sa istoka i sjevera. Zapadna grupa se kretala preko Glibaća i Brvenica, a činili su je i Zetski bataljon, komandant Špiro Mugoša, bataljon “Bijeli Pavle”, komandant Mirko Šćepanović, Uskočko-drobnjački bataljon, komandant Vojin Popović, i Pivski bataljon, komandant Vuksan Topalović. Borci Pljevaljske partizanske čete, dio građana kao i vodiča, bili su raspoređeni po svim bataljonima. Dio komande odreda bio je sa Istočnom grupom u rejonu Kamberskih dolina, a dio sa Zapadnom grupom u rejonu Židovića. U napadu je trebalo prvo osvojiti spoljne tačke utvrđenja: Stražica, Balibegovo brdo, Glavica, Mali I Veliki Bogiševac, a onda izvršiti napad na objekte unutrašnjeg utvrđenja, zgrade osnovnih škola, zgrade Gimnazije, te električnu centralu, oficirski dom, krstatu kasarna, logor Dolovi, veliku džamiju itd. Tajnost preiprema i napada nije očuvana, što je išlo na ruku okupatoru. Napad je izvršen 1. decembra sa početkom u dva časa, otpor okupatora bio je iz svih oruđa i utvrđenja, a što je bilo posledica djelovanja jake obavještajne službe i saznanja okupatora za napad. Vodila se jaka ulična borba u kojoj je okupator imao prednost s obzirom na odbranu i naoružanje. Zbog jakog otopa mali je broj objekata spoljnog obezbeđenja osvojen. Borba za oslobođenje je trajala blizu 24 časa, a poginulo je 236 boraca Crnogorskog odreda i 169 građana, što u toku borbi što nakon njih, kao osveta za pogunule okupatorske vojnike. Po povlačenju boraca iz grada dobar broj ranjenih boraca bio je sklonjen po kućama i previjen, a onda od okupatora pronađen i likvidiran. Sa njima su likvidirani građani u čijim su kućama nađeni ranjeni borci. U borbi za oslobođenje Pljevalja i okupator je pretrpio velike gubitke. Iz stroja je izbačeno blizu 350 boraca od kojih je blizu 90 poginulo, najviše iz okupoatorske čete koja je u rejonu Jabuke i Mijajlovice potučena do nogu a ostali su zarobljeni. U toku borbi za oslobođenje Pljevalja poginulo je 236 boraca i to: iz Lovćenoskog bataljona 84, iz bataljona “Peko Pavlović” 20 boraca, iz Komskog bataljona 15, iz bataljona “Bijeli Pavle” 16, iz Zetskog bataljona 10, iz bataljona “18. Oktobar” 4 borca, iz Uskočko-drobnjačkog 24, iz bataljona “Bajo Pivljanin” jedan borac, iz Pljevaljske partizanske čete deset boraca. Gro njih je bilo sahranjeno u grobnicama u gradu da bi 1961. godine njihovi posmrtni ostaci preneseni u grobnicu spomenika na Stražici. Od poginulih boraca 1. decembra četvorica su proglašena za narodne heroje: Dušan Obradović, Vuk Knežević, Petar Jovićević i Lazar Radojević. Iza oslobođenja njih 106 je proglašeno za narodne heroje, među kojima su Pljevljaci: Velimir Jakić, Vladimir Knežević Volođa, Komnen Cerović, Radoje Kontić i Živko Džuver. Od 33 žene učesnice Pljevaljske bitke, za narodnog heroja je proglašena Dobrila Ojdanić. Ovogodišnje obilježavanje 80 godina Pljevaljske bitke je podsjećanje i na sve poginule u borbama za slobodu u Drugom svjetskom ratu, među kojima je i blizu 2.500 hiljade Pljevljaka, i to 567 boraca NOR, i blizu 2.000 žrtava fašističkog terora i rata. Spomenik na Stražici, u čijoj grobnici počiva 412 boraca, te brojni spomenici i spomen obilježja, njih blizu 70, svjedoče o žrtvovanju našeg naroda u borbama za slobodu. Propadanje spomenika teče, a briga za njihovu opravku je nedovoljna.
